Jacques Janssen

Dante

In de inleiding bij mijn vertaling heb ik uitvoerig verteld hoe ik met Dante en zijn Divina Commedia in aanraking ben gekomen. Van het een kwam niet meteen het ander. Het heeft 20 jaar geduurd voordat ik echt ben gaan lezen en vervolgens weer 10 jaar voordat ik op tamelijk toevallige gronden besloot een vertaling te gaan maken.

Als Dante specialist ben ik een amateur, liefhebber en autodidact. Het is mijn voornemen met mijn emeritaat eens grondig Italiaanse les te gaan volgen. In ieder geval vervolg ik de vertaling die ik indertijd bleef steken in het zevende canto van het Purgatorium, wegens een chronisch gebrek aan tijd.

Naast de vertaling heb ik enkele kleine publicaties aan Dante gewijd, meestal op uitnodiging.
Het vertalen van de Divina commedia zie ik als een multimediale bezigheid: door middel van illustratie, Italië-reizen, voordracht en muziek.

In 2000 heb ik met de gebroeders Hollaardt een Dante cd samengesteld. Het gaat om een Gregoriaanse cyclus samengesteld aan de hand van de Divina Commedia (waarin veel Gregoriaanse gezangen ook met naam genoemd worden) afgewisseld met teksten uit de Divina Commedia in het Italiaans voorgelezen. Bij de cd zit een uitvoerige toelichting en verantwoording; er is inmiddels ook een Italiaanse versie, de Engelse is onderweg.
La Divina Commedia Gregoriana. Schola cantorum Karolus Magnus. Mirasound 399325©2000. Voor nadere informatie: http://www.karolus-magnus.nl/

Met Stan Hollaardt heb ik een Dante opvoering gemaakt (lange versie 1.5 uur; korte versie .45 uur) die inmiddels tientallen keren door het koor gepresenteerd is. Het is een combinatie van toelichtende tekst, een powerpoint presentatie en (bovenal) zang. Het Dante programma is inmiddels tientallen keren opgevoerd, ook in het buitenland. In 2003 in Rome (San Anselmo en Sant’Agnese in Agone), in 2004 in Florence (de Santa Croce, de kerk waar Dantes cenotaaf staat), Ravenna (in de San Francesco, de kerk van waaruit Dante begraven werd) en in Verona (in de Sant’Helena, de kerk waarin Dante zijn proefschrift verdedigd heeft

In 1999 is mijn helvertaling opgevoerd in samenwerking met theather Teneeter en de Schola Cantorum Karolus Magnus: 2 avonden uitverkocht (1000 toeschouwers)

Tentoonstelling Juke Hudig, Henk Hage, Igor Valiulin Universiteitsbibliotheek

Verder is de complete hel-vertaling twee keer voorgelezen voor KRO-radio. Er was zeer veel belangstelling. Er is een cd opname verspreid door de KRO.

Voorlezing op twee dagen in Dortrecht 2007

In 1999 heb ik meegewerkt aan de Dante tentoonstelling in het Fort Asperen. Het koor Karolus Karolus Magnus is enkele keren in processie vanuit de kelders van het Fort rond getrokken tot boven op het Fort waar de door Moniek Toebosch ontworpen hemel begon.

Met Wil van Neerven heb ik in 2000 een tv-cyclus van 15 korte programma’s gemaakt over Dante en de Divina Commedia voor het programma Nachtgedachten.

In 2001 en 2002 heb ik voor de culturele reisorganisatie twee Dante-reizen samengesteld (2001: Ravenna, Florence, Verona, en omstreken; 2002: Lunigiana, Pisa, Orvieto, Rome, en omstreken). Beide programma’s heb ik samen met Ike Cialona begeleid. De reizen waren een groot succes. In 2004 willen we een reis organiseren rond Ravenna (Padua, Bologna, Venetië).
Voor de laatste reis zie: http://www.goudenengel.nl/index_2.html
Voor de reis in 2007 zie: Themareis.

Foto’s Dante reizen
Ik geef met grote regelmaat Dante lezingen. Er het lijkt wel dat de belangstelling voor Dante nog steeds groeit. Met name in HOVO-programma’s. In Nijmegen heb ik enkele programma’s verzorgd, in april 2003 op de dag voor witte donderdag verzorg ik een Dantedag in Tilburg. In het zogenaamde Honoursprogramma van de KUN heb ik in het onderdeel ‘Great texts’ Dante behandeld. Hij bleek na de colleges de populairste auteur (vóór auteurs als Homerus, Sophocles, Vergilius, Shakespeare en Proust).

Een enkele keer heb ik een via Dante verworven inzicht (onderscheid tussen de allegorie van de dichter en de allegorie van de theoloog) gebruikt in een wetenschappelijk publikatie:
Janssen, J., & Verheggen, T. (1997). The double center of gravity in Durkheim’s symbol theory: Bringing the symbolism of the body back in. Sociological Theory, 15 (3), 294-306.
De beste herinneringen bewaar ik aan de bescheiden bijdrage die ik heb mogen leveren aan Louis Andriessens opera La Commedia. Op een dag werd ik door zijn assistente Mirjam Zeegers opgebeld met de mededeling dat Andriessen op zeker moment contact met mij zou opnemen over een nieuwe opera. Hij was mede geinspireerd door mijn vertaling van Hel canto XXI. Vooral de namen die ik aan de duivels gegeven had, hadden zijn fantasie geprikkeld (Mirjam Zeegers. De Italiaanse opera van Andriessen, in: Louis Andriessen, La Commedia, Nederlandse opera, Amsterdam 2008, 11-20). In 2004 werd in Keulen de wereldpremiere uitgevoerd van het ‘Racconto dall inferno’, het verhaal over de duivels waarmee Dante op pad gaat onder het motto “naar de kerk gaat men met heiligen, naar de kroeg met slempers” (http://www.boosey.com/pages/cr/news/further_info.asp?LangID=&NewsID=10958). Het was een bijzondere belevenis. In 2008 ging de complete opera in premiere tijdens het Holland Festival (http://www.nrc.nl/achtergrond/article1099245.ece/Zoete_wraak_van_Lucifer). Ik heb een bijdrage geleverd aan de vertalingen en een kleine publikatie aan Andriessens opera gewijd, door die af te zetten tegen Dantes verhaal (Janssen 2008).